Marktpotentieel van producten die bijdragen aan hogere consumptie van fruit & groenten en/OF andere gezondheidbevorderende producten

In dit hoofdstuk wordt gewerkt aan de hand van (inspirerende) voorbeelden die de basis kunnen vormen van nieuwe ideeën met betrekking tot het valoriseren van plantaardige reststromen.

Bij hybride concepten worden vervangers voor dierlijk eiwit met vlees gecombineerd. Deze producten lijken zowel met betrekking tot vorm als smaak op de vleesvariant. Het kan gaan om bijvoorbeeld worst of gehakt[lviii].

Carrefour startte in januari 2017 met de verkoop van vlees waarin groenten vermengd zitten (product van het Waalse bedrijf Bonenfants[lix]). De supermarktketen mikt hiermee op kinderen die weinig groenten lusten en klanten met een voedselintolerantie. Elk product uit het gamma bestaat voor 70 procent uit mager gehakt van Belgische runderen en varkens en voor 30 procent uit groenten, zoals paprika, erwten, wortelen, bloemkool, prei en zelfs appel. De producten zijn zoutarm en bevatten additieven noch allergenen.

Figuur 12: Rundshamburger en -gehakt van Bonenfants: elk product uit het gamma bestaat voor 30% uit groenten (Bron: Vilt)

Nevenstromen van de groente- en fruitsector bevatten veel water. Een mechanische persing van de nevenstroom in sap en pulp is een eenvoudige en relatief goedkope manier om water uit de nevenstroom te halen en is dus een eerste processtap in de valorisatie van waterige nevenstromen (NOWaste-project). Smoothies[lx] en sappen vormen een mogelijke toepassing voor het gebruik van de producten die uit deze eerste verwerkingsstap van plantaardige nevenstromen (kunnen) voortkomen. Ook voedseloverschotten hebben (soms) potentieel om verwerkt te worden in eindproducten zoals soepen, spreads en groenten- en fruitdranken. Ook stroopwafels behoren tot de mogelijkheden van producten om groenten in te verwerken.

Het Belgisch-Limburgse bedrijf Konings[lxi] produceert sappen op basis van appels en peren van minder goede kwaliteit.

Begin 2017 bracht Colruyt ‘Appetit’ op de markt – een volwaardige drinkmaaltijd op basis van haver en fruit[lxii]. Appetit wordt gepositioneerd als een voedzame ready-to-eat drinkmaaltijd, die een verzadigd gevoel geeft.[BD3] 

Wonky[lxiii] is een bedrijf (Gentste start-up) die groentenspreads en –dips op de markt brengt op basis van ‘geredde’ groenten. Op die manier wil de onderneming samen met de Belgische voedselverwerkende sector voedselverspilling tegengaan of met andere woorden ‘een tweede leven geven’ aan verse voedseloverschotten die omwille van esthetische redenen, efficiëntie of een té grote voorraad niet worden gebruikt. Concreet maakt Wonky gebruik van ‘tomatenpoepkes’, broccolistronken, basilicumsteeltjes, een teveel aan groenten met minder populaire kleuren en groentenblokjes met een niet-standaard formaat.

Figuur 13: Wonky-dips 'Gele paprika' en 'Gele wortel'

Ook het Nederlandse bedrijf Kromkommer[lxiv] heeft als missie “het redden van ‘gekke’ en ‘overgebleven’ groenten en fruit die anders verspild zouden worden. Zij produceren en verkopen soep; op dit moment hebben zij onder andere pompoen-, tomaten-, courgette-, wortel- en bietensoep in hun productgamma. Meer dan alleen commercieel actief zijn wil het bedrijf een (gedrags)verandering in de voedselketen teweegbrengen – dit doen ze aan de hand van campagnes, verhalen, blogs en het creëren van een zogenaamde ‘Krommunity’.

STROOOP![lxv] is een Nederlands concept waarbij de eerste stroopwafel werd vervaardigd op basis van groenten. De stroopwafels worden gemaakt op basis van ‘buitenbeentjes’ en nevenstromen van wortelen, bieten en knolselderij. De kernwaarden van STROOOP! zijn ‘Innoveren met nevenstromen’, ‘Groenteconsumptie verhogen’, ‘Ecologisch verantwoord’, Typisch Nederlands’ en ‘Allergeenvrij’.    

Het rechtstreeks toevoegen van noten, zaden en gedroogde vruchten is in principe een manier om aan vezelverrijking te doen in voedingsproducten zoals brood en bakkerijproducten. Het toevoegen van deze grondstoffen maakt broden niet alleen vezelrijker, maar eveneens nutriëntdenser.

Het Belgische Vondelmolen bracht bijvoorbeeld recent een peperkoek op de markt waaraan de superfood cranberries (veenbessen) zijn toegevoegd. Ook peperkoek met fruit (ananas, papaja, appel) behoort tot het productgamma[lxvi].

Gedroogde fruit- en groentenstukjes zijn populaire ingrediënten in allerhande voedingsapplicaties (Vmt, 2016[lxvii]). Het bedrijf Milne introduceerde met Milne MicroDried®[lxviii] recent nieuwe gedroogde producten, waaronder kikkererwten, linzen en zelfs gedroogde wijn (merlot, chardonnay, shiraz). Een bedrijf als Naturex[lxix], dat zichzelf ‘the global leader in specialty plant-based natural ingredients’ noemt, gaat bovendien zelfs steeds meer de exotische toer op; het presenteerde recent een instantdrankje met het nutriëntrijke ingrediënt moringa.

PermaFungi[lxx] is een sociaal bedrijfsproject uit Brussel dat zich toespitst op een innovatief idee: het kweken van paddenstoelen (met name oesterzwammen) op basis van koffiedik.

Er zijn ook al voorbeelden gekend waarbij producten uit plantaardige nevenstromen worden toegevoegd aan levensmiddelen.

In het verleden werden er bijvoorbeeld aantrekkelijke nieuwe voedingstoepassingen uitgewerkt door onderzoekers aan de Food Pilot[lxxi] in Melle (in samenwerking met het bedrijf Ecotreasures). Dit voor een niet onbelangrijke reststroom uit de sappenindustrie, nl. de droge perskoek. Koekjes met pit- of vruchtvleesresten van framboos en cassis, en sandwiches met framboosresten vormen mogelijke eindproducten waarin deze nevenstromen worden verwerkt[lxxii].

Voor snel bederfbare (plantaardige) reststromen kan fermenteren een valorisatiestrategie zijn. De populariteit van gefermenteerde voedingsproducten zit alleszins in de lift: naast de opmars van gefermenteerde thee, kefir en komboecha, blijkt ook de vraag naar plantaardige gefermenteerde producten toe te nemen[lxxiii]. Voorbeelden hiervan zijn zuurkool (‘sauerkraut’), tempeh en kimchi (gefermenteerde kool en groenten uit Koreaanse keuken).

Vooral in Zuid-Europese landen als Spanje en Frankrijk neemt de vraag naar deze producten toe; Europese voedingsbedrijven en retailers blijken echter nog niet op deze trend in te spelen. Consumenten die kiezen voor gefermenteerde groentensnacks zouden dit vooral doen omwille van een grotere aandacht voor spijsverteringsgezondheid.

De drie genomineerde producten voor de Jaarprijs Gezonde Voeding 2017 die worden bekendgemaakt op het Food Future Event spelen allen in op de trend naar het gebruik van meer groenten in ‘basisproducten’[lxxiv].

Vooreerst zijn er de ‘groentenrijst- en groentenspaghettiproducten’ van Albert Heijn / Koninklijke Vezet; alternatieven voor rijst of pasta, gemaakt van groente. Concreet betreft het courgette-spaghetti, bloemkoolrijst en broccolirijst. Naast het streven naar betere gezondheid en duurzaamheid, dragen deze producten ook bij aan het tegengaan van voedselverspilling aangezien de bloemkoolrijst volledig, en de broccolirijst voor 70% van de stronk worden gemaakt.

Figuur 14: V.l.n.r. Courgette-spaghetti, bloemkoolrijst en broccolirijst van AH/Koninklijke Vezet; Goodbite Notenballetjes van Schouten Europe BV; Boerenkoolburger van Jumbo/Sofine

De vegetarische gehaktballetjes van Schouten zijn gemaakt op basis van noten en kunnen fungeren als vleesvervanger in een maaltijd of als hartige snack. Het product past in het streven naar een minder dierlijk en meer plantaardig voedingspatroon.

Tenslotte nomineerde de jury de boerenkoolburger van Jumbo/Sofine. Deze volledig plantaardige burger is gemaakt van gerookte tofu en groente (72%); en heeft lage gehaltes aan zout en verzadigd vet en een hoog gehalte aan vezel. Ook dit product kan wedijveren met vlees, te meer omdat het eveneens voldoende eiwit, ijzer vitamine B1 en B12 bevat. Deze boerenkoolburger past eveneens binnen een gezonder en duurzamer voedingspatroon